Topografie
Doordat de familie Bongarts behoorlijk honkvast te noemen is, was het zoeken naar documenten ook eenvoudiger. Ik heb slechts enkele archieven hoeven te bezoeken om de meeste informatie te vinden. Wat kaarten betreft geldt dat ook. De laatste grofweg 200 jaar heeft de familie in Tegelen gewoond, daarvoor in Neder- en Oberkrüchten (zoals de plaatsen tegenwoordig heten) en in Born bij Brüggen. Overigens geldt voor de naam van deze plaatsen hetzelfde als wat voor de schrijfwijze van onze achternaam geldt : er zijn de nodige varianten. Kruchten, Cruchten, Neerkruchten, Ourcruchten, het komt allemaal voor. De afstand tussen de bovengenoemde plaatsen is behoorlijk klein : Tegelen- Born is 12 km, Born- Nederkrüchten is 4 km. Alles ligt dus op (zoals dat vroeger heette) op hoogstens enkele uren gaans.De kaart links uit 1824 laat dat duidelijk zien. Overigens was er toen ook geen sprake van een grens, Duitsland zoals we het nu kennen bestond nog niet.
Op een kaart uit omstreeks 1790 van deze omgeving is mooi te zien de spreektaal destijds gewoon (oud) Nederlands was : Er staan plaatsen op zoals het "Overveldts gehucht", "Velderhuijsen", "Aen de Beeck", Aen der Heyden. Fragmenten van die kaart zijn te zien op de afbeelding onderaan deze pagina.
Op de kaart hier links uit 1645 heb ik de belangrijkste plaatsen ingetekend. de groene lijn in de afbeelding is de grens van het hertogdom Gülick. Voor Gülick was de toegang tot de Maas van belang om goederen via de Maas kunnen versturen en ontvangen. Het koninkrijk Pruisen zal later deze toegang gaan verliezen. De plaatsnamen op dit kaartje zijn ook interessant. Kalederich (Kaldenkirchen), Swalme (Swalmen) en Roermunde. Onder Brüggen is het plaatsje Elmpt te zien. Een kaart uit 1601 (voor zover bekend de oudste kaart van de omgeving) laat daar een verwijzing naar onze familienaam zien : Boven in de afbeelding is "Elmpter Bach" ingetekend en prominent is er een hoeve getekend met de naam "Uff den Bomgart". Het behoeft geen verdere uitleg dat dit iets met onze familienaam te maken kan hebben. op de zelfde kaart staat ook de "Bomgartz Hoff" ingetekend. Deze Bomgartz Hoff is ook vaker terug te vinden in de kerkregisters van Cruchten.
Deze kaart toont ook waar er kerken zijn. Hier beneden zowel Neder- als Ouer Cruchten. je vindt er ook Born en de Borner watermolen, schattig getekend aan de Swalm met een schoepenrad ingetekend.
Hier een groter stuk van de kaart waar meerdere hoeves zijn ingetekend, ook die met vermelding Bomgart is hier te zien. Overigens is hier ook het belang van water te zien. Bijna alle hoeves liggen aan of in de buurt van water.
Op dit stuk van de kaart uit 1601 is ook te zien dat er een groot moerasgebied in de buurt van Cruchten was. Vertikaal is hier de vermelding "Crüchtener Broich" te zien. Broich is een andere benaming voor moeras. Er zijn een heleboel plaatsen in Duitsland waar dit woord in voorkomt. In het Nederlands wordt "broich" vertaald naar "broek" of in het dialect naar "brook". Voorbeelden zijn Hoensbroek dat in het dialect Gebrook heet. Grevenbroich is een voorbeeld van de Duitse variant. Tussen Tegelen en Venlo ligt ook een gebied dat 't Brook wordt genoemd. Op deze kaart is verder ook te zien dat het dorp Born zijn eigen kerk had.
En verder zijn er de watermolens ingetekend. Mooi gedaan met elk een schoepenrad aan het huis. Zelfs de "Alte Schwalm" is er in afgebeeld.
Alle gebied aan de rechterzijde dat wit is gehoorde tot het Amt Brüggen. Alles links was gebied van het hertogdom Gülick.
Voor de meeste kaarten op deze pagina dient gezegd te worden dat ze digitaal bewerkt zijn. In werkelijkheid zijn de kleuren niet zo helder gebleven.
De kaart uit 1790 hier beneden is ook prachtig gedetailleerd getekend, zelfs de kapellen staan er in aangegeven (bijvoorbeeld linksboven Clle( afkorting voor chappele(kapel) St Magdelaine).De rode blokjes in de kaart zijn de huizen. Zelfs de landbouwgronden zijn gedetailleerd ingetekend.
Hier een ander stuk van de zelfde kaart waar ook de dorpen "Aen de Beeck", en "Het Overveltsch Gehucht" zijn opgenomen. met dank aan toine Hendrickx die me deze kaart stuurde. Hier vond ik eindelijk het dorp Laer. Laer stond als geboorteplaats bij Ludger Bongarts aangegeven, maar ik had geen idee waar het lag totdat ik deze kaart kreeg.
Hier een kaart van Tegelen uit 1810. Maker is de Franse kolonel en veldtopograaf Tranchot die het gebied tussen Rijn en Maas heeft vastgelegd.
Er zijn de nodige toponiemen te vinden die tegenwoordig nog bestaan of voortleven in straatnamen :
De Pot Kuhl, Ulis Heid, Heider End, Speckberg, Enger-feld. Ook de Hahnerd en Wambach zijn er als hoeve opgenomen.
In het familieboek zijn ook details van andere kaarten te vinden. Onder andere ook de kadasterkaart van 1842 waar het huis van de wever Godfried Bongarts op staat.